احزاب ایرانی و خرد جمعی

غلامعلی دهقان، سخنگوی حزب اعتدال و توسعه بررسی کرد؛

پرسش اساسی این است که چرا احزاب ایرانی طی 107سال گذشته – پس از مشروطیت - کمتر میل به نهادینه‌شدن دارند و پایداری آنها دیری نمی‌پاید؟ واقعیت این است که مشکل احزاب ایرانی در عدم پایداری‌شان را طی این مدت، باید در سه سطح بررسی کرد:

1- سطح درون‌حزبی: تجربه حزبی سالیان پس از مشروطیت نشان می‌دهد بعضی از افراد حزب‌مدار، در درون حزب پس از مدتی به قواعد کار جمعی و حزبی، پایبندی نشان نمی‌دهند و هرکسی می‌خواهد جمع را به سمت‌وسوی اندیشه‌های خود هدایت می‌کند. برای همین معروف است که شعار «اتحاد، مبارزه، انشعاب» فرجام تشکل‌های ایرانی بوده است و آنها عملا به این استراتژی عمل کرده‌اند. تجربه حزب جمهوری‌اسلامی که در آغاز انقلاب توانست تمامی کارکردهای سه‌گانه احزاب یعنی «کارکردهای انتخاباتی»، «کادرسازی» و «آموزش» را با هم داشته باشد قابل توجه است. اما این حزب پس از مدتی دچار سه‌گانه «چپ، راست و میانه» شد و فعالیت خود را ملغی کرد. همچنین رای غیرحزبی یک عضو شورای جدید شهر تهران – الهه راستگو - که برخلاف تعهدات اولیه، عهد‌شکنی می‌کند و راه خود را می‌رود، نشان از آن دارد که عنصر «فردمحوری» و «شخص‌سالاری» یکی از آفات حرکت‌های دسته‌جمعی ایرانیان در مقوله حزب‌مداری است. تا این موضوع حل نشود، انسجام حرکت حزبی بر مبنای خرد جمعی شکل نخواهد گرفت. در عین حال اقدام به موقع و قابل دفاع حزب اسلامی کار که بلافاصله این عمل عضو خود را به شورای داوری حزب ارجاع داده و با مستندات و ادله، خواستار لغو عضویت نامبرده شد، سوی دیگر کار سیاسی درست را نشان می‌دهد که در نوع خود، ارزش‌آفرین است.

2- سطح حزب با حزب: نگاهی به رخدادهای 107سال گذشته نشان داده است احزاب ایرانی در فرصت‌های پیش‌آمده، به جای تعامل با یکدیگر در جهت رشد و ارتقای فرهنگ سیاسی جامعه و توسعه سیاسی آن روش تقابلی، پیشه خود ساخته و به تخریب یکدیگر پرداخته‌اند. به این ترتیب هم خود را دچار فرسایش و هم رقیب را فرسوده کرده‌اند. برای مثال در همان پنج‌سال اول پس از مشروطه، حزب «اجتماعیون – عامیون» به ترور یکی از اعضای ارشد «اجتماعیون - اعتدالیون» یعنی آیت‌الله سیدعبدالله بهبهانی دست زد و آنها نیز متقابلا میرزاعلی محمدخان تربیت را ترور کردند. چرخه‌ای از ترور به راه افتاد که چندین قربانی گرفت. همچنین در فضای آزاد نهضت ملی‌شدن نفت، باز هم شاهد بودیم که احزاب ایرانی چگونه به تخریب یکدیگر پرداختند. برای مثال، حزب توده، جبهه ملی را تخریب می‌کرد یا اینکه حزب زحمتکشان مظفر بقایی - که ادعای ملی‌گرایی هم داشت - جبهه ملی و حامیان مصدق را از گردونه خارج می‌کرد. در سال‌های اولیه پیروزی انقلاب هم، کارکرد تخریبی سازمان مجاهدین خلق معروف به منافقین، که دست به ترورهای ناجوانمردانه زدند، اظهر من الشمس است.

3- سطح حزب با نظام سیاسی کشور: برخلاف اینکه گفته می‌شود دولت‌های ایرانی طی 107سال گذشته با پدیده احزاب مخالف بوده‌اند و عدم رشد تحزب به خاطر نگاه منفی دولت‌ها بوده است – که البته نمی‌توان این دیدگاه را کاملا زیر سوال برد - اما از سوی دیگر باید پذیرفت، کارکرد احزاب ایرانی هم در این بدبینی تاثیر زیادی داشته است. اگر احزاب ایرانی در دوران انبساط و نشاط سیاسی به درستی عمل می‌کردند بهانه به دست دولت‌ها نمی‌دادند.

برای مثال حزب توده پس از تشکیل در مهرماه 1320، تا 15 بهمن 1327 فعالیت نسبتا آزادی داشت. اما زمانی که دست به ترور محمدرضا پهلوی زد، با برخورد تند حاکمیت روبه‌رو شد. همچنین سازمان مجاهدین خلق پس از پیروزی انقلاب، تا زمانی که پایبند به قواعد دموکراتیک کشور بود، در انتخابات مجلس شورای اسلامی اول در سال 1358 هم شرکت کرد و رهبر آنها نفر سی‌وهفتم تهران شد. 

اما زمانی که قیام مسلحانه را شروع کردند با دست خود از گردونه رقابت خارج شدند. هم‌اکنون هم احزاب ایرانی باید با تدبیر و درایت عمل کرده و بهانه به دست بهانه‌گیران ندهند تا در این عصر جدید، بتوانند در تعامل با نظام سیاسی کشور، هم خود رشد کرده و هم سبب رشد و ارتقای آگاهی‌های سیاسی مردم شوند.

منبع: روزنامه شرق

مرامنامه­

مرامنامه­ حزب اعتدال و توسعه

الف: مبانی اعتقادی و فکری:

۱٫اعتقاد راسخ به قانون اساسی با عنایت به اصول خدامحوری و مردم­سالاری.
۲٫اعتقاد بر مشی اعتدال در ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور.

ب: اهداف:

۱- ایجاد بستری در جهت اعتلا بخشیدن به جنبه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه.
۲- بسترسازی در جهت مشارکت عمومی اقشار مختلف جامعه به منظور استیفای حقوق سیاسی، اجتماعی فرهنگی و اقتصادی خود و تعیین سرنوشت.

ج: سیاست‌ها و خط‌ مشی‌ها:

۱- فرهنگی:
·پیروی از اندیشه‌های پویای بنیان‌گذار انقلاب اسلامی ایران حضرت امام خمینی(ره).
·گسترش اخلاق و آموزه‌های دینی و تقویت عناصر و اجزاء فرهنگ ملی.
·تبیین و تکریم منزلت انسانی و اجتماعی اهل فرهنگ و اصحاب قلم و هنر.
·تلاش در جهت ایجاد وحدت و وفاق ملی با محوریت فرهنگ ملی و بسترسازی در جهت رشد فرهنگ و ادبیات قومی اقوام مختلف ایران.
·تلاش در جهت رشد و توسعه نوآوری و خلاقیت در ابعاد علمی، فرهنگی و هنری جامعه.

۲- اقتصادی:
· تلاش در جهت توسعه­ اقتصادی غیردولتی و احترام به مالکیت‌های قانونی.
· تلاش در جهت ایجاد قانونمندی، به منظور پاسخ‌گویی رفتارهای اقتصادی دولت.
· تلاش در جهت افزایش ثبات اقتصادی، با به کارگیری بهینه­ منافع اقتصادی کشور و برقراری امنیت سرمایه‌گذاری.
· تلاش در جهت ایجاد اشتغال و جذب متخصصان و حفظ منزلت اجتماعی آن به منظور جلوگیری از فرار مغزها.
· تلاش در جهت کاهش فعالیت‌های تصدی‌گری دولت و افزایش فعالیت‌های مربوط به اعمال حاکمیت.
· تلاش در جهت ایجاد رقابت و رفع انحصار در فعالیت‌های اقتصادی با حفظ حاکمیت دولت در امر تولی‌گری در چهارچوب قانون اساسی.
· تلاش در جهت ارتقاء توان صادرات غیرنفتی، به منظور کسب جایگاه مناسب در بازارهای جهانی.
· تلاش در جهت تحقق عدالت اقتصادی با تکیه بر رفاه عمومی و ایجاد عدالت اجتماعی.

۳- سیاسی:
· دفاع از حقوق سیاسی مردم و آزادی‌های مطرح در قانون اساسی.
· ایجاد بستری مناسب در مشارکت‌پذیری مردم و ایجاد فضای رقابتی در فعالیت‌های سیاسی.
· تلاش در جهت تقویت وفاق ملی.
· تلاش در جهت نقش پیشرو و موثر در منطقه و کشورهای اسلامی و جهان سوم و بسط روابط همه­ جانبه و دوستانه با کشورهای همسایه در چارچوب منافع ملی.
·تأکید بر حضور فعال ایران در عرصه­ی جهانی و همکاری با سازمان‌های بین­المللی و احزاب و مجامع غیردولتی.
· ارتباط موثر و فعال با احزاب و مجامع سیاسی بین­المللی و اسلامی در جهت معرفی جایگاه واقعی تمدن ایران اسلامی با حفظ منافع و مصالح ملی.
· مقابله با هرگونه انحصارگرایی و زورمداری سیاسی.

۴- اجتماعی:
· تبیین و ترویج و حقوق بشر اسلامی و رعایت آن در حضور آحاد جامعه.
· بسط آزادی‌های فردی و اجتماعی در چهارچوب قانون اساسی و از طریق احترام به اندیشه و دفاع از آزادی‌های قلم و بیان.
· مشارکت فعال آحاد جامعه در عرصه‌های اجتماعی.
· تحکیم مبانی خانواده و ارتقاء اصول اخلاقی حاکم بر آن.
· تقویت تشکل‌های اجتماعی و صنفی.
· حمایت از نخبگان و فرهنگیان جامعه فارغ از وابستگی‌های گروهی و سیاسی.
· اصل تحمل و بردباری متقابل در تعاملات اجتماعی.
· لحاظ نمودن حقوق جوانان با رفع موانع تحصیلی، ورزشی، اشتغال، ازدواج، مسکن.
· تأکید بر ترویج رفتار سیاسی- اجتماعی، مبتنی بر اخلاق اسلامی و پرهیز از هتک حرمت اشخاص و گروه­ها در برخوردهای اجتماعی و سیاسی.
· تلاش در جهت هم­گرایی اجتماعی بین طوایف و اقوام مختلف با محوریت فرهنگ دینی و ملی کشور.

۵- سازمان و مدیریت:
· اصلاح ساختار نظام اداری کشور با تکیه بر تقویت بخش دولت در امر اعمال حاکمیت و سیاست­گذاری و کاهش فعالیت تصدی‌گری. 
· اصل شایسته ­سالاری و انتخاب فرهیختگان.
· جایگزینی مدیریت علمی با مدیریت سنتی.
· اصل عدم تمرکز و تقویت اختیارات مدیران استانی و منطقه‌ای.

 دیدگاه­‌ها و مواضع اقتصادی

این حزب چون دیگر احزاب جناح راست سنتی و مدرن دارای دیدگاه­‌های راست اقتصادی از جمله اعتقاد به بازار آزاد، خصوصی‌سازی، پیوستن به مجامع اقتصادی جهانی، تولیدمحوری و کوچک کردن دولت و حذف دخالت‌های بی‌مورد دولت در اموار اقتصادی می‌باشد.

در بیانیه­ اعلام موجودیت این حزب در مورد مسائل اقتصادی چنین آمده است: «با تکیه بر مواهب الهی و ظریفت‌های موجود کشور، مهیا کردن بسترهای مناسب برای سرمایه‌گذاری، حفظ امنیت سرمایه و سرمایه‌گذار، توسعه­ی اقتصادی مردم‌گرا و جوان­ محور به بسط منابع تولید اقتصادی یاری می‌رساند و کاهش بیکاری را به دنبال خواهد داشت این عمل تحول اقتصادی و استقلال ملی را از شعار به­ عمل تبدیل خواهد کرد و از تصدی‌گری دولت می‌کاهد و بخش خصوصی را پر نشاط خواهد کرد.»

برخی دیگر از مواضع اقتصادی این حزب در بیانیه‌ای با عنوان اصلاحات به شرح زیر تبیین شده است:

«کاهش حجم دولت از طریق کاهش تصدی‌گری آن و واگذاری فعالیت‌های اجرایی کشور به بخش خصوصی، یک راهبرد اجتناب‌ناپذیر در اصلاحات اداری است. تأمین اجتماعی همگانی و بازنگری در نظام تأمین اجتماعی کشور، مهم تلقی نمودن اصل بیست و هشتم قانون اساسی که زمینه­ی کارآفرینی را برعهده دولت قرار داده…»

دیدگاه­‌ها و مواضع سیاسی

حزب اعتدال و توسعه یک حزب میانه‌رو و معتدل است که اگرچه ایده تأسیس آن با اشاره هاشمی به ذهن مؤسسان آن متبادر شد اما در ادامه به لحاظ ساختاری و تصمیم‌گیری، کاملاً مستقل از هاشمی عمل کرد و هنوز نیز بر خلاف حزب کارگزاران سازندگی، تلاش دارد فاصله خود را با وی حفظ کند. این حزب از لحاظ سیاسی و اقتصادی یک حزب با گرایش راست به­ شمار می‌رود، اما کاملاً مستقل از جناح راست سنتی، به ­عبارت بهتر این حزب یک راست میانه‌رو و تا حدودی نزدیک به راست مدرن است که دارای دیدگاه­‌های نزدیک به آن چیزی است که امروز از آن به عنوان جریان اصولگرا یاد می‌شود.
 
مهم­ترین دیدگاه­های سیاسی این حزب را می توان اعتقاد به ایجاد بک نوع فضای متکثر سیاسی در کشور به دور از جنجال و خشونت و ایجاد رقابت سالم بین گروه­های سیاسی در فضای آرام به­منظور رشد و توسعه اقتصادی دانست.

در بیانیه­ اعلام موجودیت حزب دیدگاه­های سیاسی این­طور بیان شده است:
۱٫ استقلال سیاسی، حاکمیت ملی، تمامیت ارضی، رشد و توسعه­ی کشور و وفاق ملی و اعتدال همه­‌جانبه را سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده.
۲٫ در سیاست خارجی، بر همکاری­های سازنده­ی بین­‌المللی، حضور فعال ایران در عرصه­ جهانی و همکاری با سازمان­‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تأکید دارد و به سهم خود ارتباط و گفت‌وگو با احزاب و مجامع سیاسی و بین­‌المللی را در جهت معرفی جایگاه واقعی ملت ایران دنبال خواهد کرد.
۳٫ پرهیز از هرگونه تندروی برای دستیابی به هدف­‌های توسعه­ سیاسی.

بیانیه‌ای با عنوان “اصلاحات حزب” در تاریخ پنجم شهریوماه سال ۱۳۷۹ بر موارد زیر تأکید می‌کند:

۱- حزب از همه دعوت می‌نماید تا با گردآوری و تبیین راهبردهای سازنده­ همکاری میان همه­ ملل و تمدن‌ها، برای هموار شدن مسیر تحقق عدالت جهانی و توسعه انسانی بکوشند.
۲- حزب با تأکید بر اصل بیست و ششم قانون اساسی، احزاب را ابزار کارآمدی برای ارتقاء توقعات پراکنده­ی فردی به خواسته‌های هدفمند جمعی و بهبود نظام پاسخگویی دولت به اقشار ذی­نفع ملت شمرده و شکل‌گیری نهادهای سیاسی مردم را به­‌عنوان اولویت حقیقی در توسعه­ سیاسی قلمداد می‌نماید.
۳- انجام اصلاحات در قوه­ی قضائیه در جهت احقاق هر چه بهتر و سریع­‌تر حقوق آحاد مردم.
۴- تقویت و تشدید نظارت بر عملکرد کارگزاران نظام در ایفای مسؤولیت­‌های‌شان.

 
دیدگاه­‌ها و مواضع فرهنگی

این حزب معتقد به آزادی بیان در عرصه­ فرهنگی و اعمال کنترل متعادل دولت در این زمینه است. در بیانیه­ اعلام موجودیت حزب بر موارد زیر تأکید شده است:

۱٫ تلاش در جهت تقویت و تحکیم اخلاق خانواده به­عنوان نخستین نهاد اجتماعی.
۲٫ تقویت نقش زنان، این نیروی کارآمد در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی.
۳٫حمایت از حقوق جوانان و پیاده‌سازی طرح‌های کاربردی در جهت رفع موانع شغلی، ورزشی، تحصیلی و ازدواج و مسکن جوانان.

برخی دیگر از دیدگاه­‌های فرهنگی این حزب در بیانیه‌ای با عنوان اصلاحات در تاریخ پنجم شهریورماه ۱۳۷۹ به شرح زیر آمده است:

۱٫ پالایش درونی و اصلاح دائمی از جمله ویژگی‌هایی است که هم در مفاهیم اسلامی تحت عنوان امر به معروف و نهی از منکر و هم در مبانی نظام جمهوری اسلامی در قالب اصل هشتم قانون اساسی به­‌دقت مورد توجه واقع شده و مطبوعات یکی از کارآمدترین ابزارهای نوین برای انجام این مهم است.
۲٫ اصلاحات فرهنگی از دو بعد قابل توجه و تأمل است نخست از بُعد تطبیق دائمی مظاهر زندگی نوین با مبانی اعتقادات اسلامی و ساختارهای فرهنگی ملی و دوم از بُعد سطح­سازی فرهنگ به ابزارهای نوین اشاعه­ آن مانند رسانه‌های جمعی.
۳٫ بازنگری در نظام آموزش و تطبیق آن با نیازهای عمومی کشور، علاوه­بر جلوگیری از بحران‌های اجتماعی، با فراهم نمودن نرم‌افزار مورد نیاز جامعه، به بالندگی و پویایی نظام کمک‌های شایان توجهی خواهد نمود.

مؤسسان و اعضای شورای مرکزی

 

اعضای هیئت مؤسس:

محمدباقر نوبخت 
اکبر ترکان

زهرا پیشگاهی­‌فرد
مرتضی محمدخان

علی موسی­‌الرضا 
سید احمد زرهانی 
مجید قاسمی

اعضای شورای مرکزی حزب:

محمدباقر نوبخت

فاطمه هاشمی رفسنجانی
اکبر ترکان
محمود واعظی
محمدرضا نعمت­‌زاده
مرتضی بانک
علی­‌اکبر آقایی
محمدعلی نجفی
مرتضی محمدخان
مسعود شفیعی
حمید رضایی ­قلعه
محمدحسن تولایی
محمدعلی محمدی
خسرو رحمانی
عبدالغفار شجاع
صلاح­‌الدین دلشاد
امیرعلی نعمت­‌الهی
حسین محلوجی
ابوالقاسم بختیار
زهرا پیشگاهی­‌فرد
مجید آخوندزاده
غلامعلی دهقان
نادر شیر کوند
محمدرضا شعبانی
محمد خدادادی
سیدنجیب حسینی
گرشاسب مددی
فیروز فاضلی
علی عبدالله­‌زاده
اعظم ناصری­پور 
محمد دهستانی

اساسنامه

اساسنامه حزب اعتدال و توسعه

ماده1) نام

حزب اعتدال و توسعه

ماده2) محل

دفتر مرکزی حزب: بزودی آدرس جدید اعلام می شود.

ماده3) تعریف

حزب اعتدال و توسعه، تشکیلاتی است سیاسی، عقیدتی و فرهنگی، معتقد و ملتزم به احکام اسلامیو قانون‌اساسی جمهوری اسلامی ایران که به منظور احیاء تمدن بزرگ اسلام، پاسداری از ارزش‌های انقلاب اسلامی، تحقق بخشیدن به امر توسعه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، آبادانی ایران و رفاه اجتماعی و تامین آینده بهتر برای هر فرد و جامعه ایرانی در چارچوب اهداف و منافع ملی تشکیل می‌شود. هویت اسلامی و ایرانی حزب غیرقابل تغییر است.

ماده4) ارکان حزب

ارکان حزب عبارتند از: الف) عضو ب) حوزه ج) شورای ناحیه د) شورای منطقه (شورای شهر) هـ) شورای شهرستان و) شورای استان ز) شورای مرکزی ح) دبیر کل ط) مجمع عمومی (کنگره) ی) هیئت اجرایی ک) دبیر اجرایی ل) کمیته انضباطی م) هیئت موسس

ماده5) شرایط عضویت

هر مسلمان ایرانی که اساسنامه، مرامنامه و خط مشی را بپذیرد و عضو حزب دیگری نباشد می‌تواند با رعایت ماده7 قانون احزاب به عضویت حزب درآید.

ماده6) وظایف عضو

الف) تلاش در جهت رشد و ارتقاء معنوی، افزایش آگاهی‌های اسلامی و آشنایی با تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور و جهان و اجرای برنامه‌های حزب در چارچوب اساسنامه و تصمیمات ارکان حزب.
ب) شرکت منظم و فعال در جلسات حزبی، ارائه طرح‌ها و پیشنهادات لازم، کوشش برای تکامل کیفی وکمی حزب، اجرای مصوبات حزب و پذیرفتن مسوولیت‌های لازم.
ج) کوشش در راه گسترش حزب از طریق جذب اعضاء جدید و طرفداران و ارتباط با شخصیت‌ها و افراد موثر با ارائه آگاهی‌های سازنده و جلب همکاری آنان با برنامه‌های حزب.
د) مشارکت در تامین هزینه‌های حزب از طریق پرداخت حق عضویت و کمک‌های فوق‌العاده.

ماده7) حوزه

کوچکترین واحد تشکیلاتی حزب «حوزه» است که هرگاه تعداد اعضای حزب در یک محل به 7 نفر رسید، تشکیل می‌شود.

ماده8) وظایف حوزه

الف) تقویت بینش اسلامی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ارتقاء معنوی اعضاء با استفاده از شیوه‌ها آموزشی مناسب.
ب) اجرای تصمیمات حزب و تلاش در رده تحقق اهداف حزب.
ج) بررسی و تحلیل مسائل جاری و تهیه پیشنهادهای مناسب.
د) برنامه‌ریزی برای جذب اعضاء جدید و طرفداران.

ماده9)

حوزه در نخستین جلسه رسمی خود یک نفر از اعضای با تجربه را به عنوان مسوول و یک نفر را به عنوان منشی انتخاب می‌کند، صلاحیت مسوول باید مورد تایید رده تشکیلاتی بالاتر قرار گیرد. در غیر اینصورت انتخاب مجدد به عمل خواهد آمد.

ماده 10)

مسوول حوزه، تصمیمات مرکزیت حزب و رده‌های مافوق را به اطلاع اعضاء رسانده و نظرات و پیشنهادات آنها را به اطلاع مافوق می‌رساند. همچنین مسوولیت اجرای تصمیمات حزب و رده مافوق را به عهده دارد.

ماده 11) شورای ناحیه، منطقه، شورای شهر، شهرستان و استان

با افزایش تعداد حوزه‌ها، شورای ناحیه و از تجمع مسوولین نواحی شورای مناطق (در شهرهای کوچک شورای شهر) و از تجمع نمایندگان مناطق شورای شهرستان و از تجمع نمایندگان شهرستان‌ها شورای استان تشکیل خواهد شد.
تبصره – نحوه تشکیل و ترکیب اعضاء شوراها و وظایف آنها بر مبنای آیین‌نامه مصوب شورای مرکزی خواهد بود.

ماده 12)

مسوولین شوراها از بین اعضاء شوراهای مربوطه انتخاب می‌شوند ولی صلاحیت آنها باید به تایید رده تشکیلات مافوق برسد.

ماده 13) هیئت موسس

هیئت موسس مرکب از 20 نفر که شخصیت‌های سیاسی، علمی، فرهنگی و اقتصادی کشور می‌باشند. که حزب را بنیانگذاری نموده و نسبت به تشکیل شورای مرکزی، تدوین اساسنامه، مرامنامه، خط مشی ونمودار سازمانی اقدام می‌نمایند.

ماده 14)

هیئت موسس موظف است حداکثر دو سال پس از تشکیل و ثبت اساسنامه حزب، کنگره (مجمع عمومی) را برگزار نماید تا اعضاء شورای مرکزی از سوی کنگره انتخاب، و اساسنامه، مرامنامه، خطی مشی وآیین‌نامه‌های مربوط را به تصویب برساند.

ماده 15) هیئت اجرایی

مسوولیت امور اجرایی حزب به عهده هیئت اجرایی به ریاست دبیر اجرایی می‌باشد. هیئت اجرایی مسول سازماندهی و اجرای مصوبات کنگره، شورای مرکزی، کمیته انضباطی و اداره امور اجرایی حزب است.

ماده 16)

حداقل نیمی از اعضاء هیئت اجرایی از میان اعضاء شورای مرکزی خواهند بود. اعضاء هیئت اجرایی به پیشنهاد دبیرکل و با تصویب اکثریت مطلق شورای مرکزی انتخاب خواهند شد.

ماده17)

مسوولیت هر یک از واحدهای اجرایی حزب با یکی از اعضاء هیئت اجرایی است که به پیشنهاد دبیر اجرایی، موافقت دبیر کل و تصویب شورای مرکزی به این سمت منصوب می‌شوند.

ماده18)

تعداد و نوع واحدهایی که مسوولین آن عضو هیئت اجرایی خواهند بود و حدود وظایف و اختیارات دبیر اجراییو واحدهای اجرایی مزبور، نحوه تشکیل جلسات و اعتبار مصوبات و هرگونه تغییر در آنها باید پس از موافقت دبیر کل به تصویب اکثریت مطلق شورای مرکزی برسد.

ماده19)

اعضاء هیئت اجرایی نسبت به کلیه مصوبات آن هیئت، در برابر شورای مرکزی مسئولیت مشترک دارند.

ماده20)

در موارد اضطراری‌ هیئت اجرایی می‌تواند بر طبق آیین‌نامه‌ای که به تصویب شورای مرکزی می‌رسد اقداماتی را تصویب و با تایید دبیر اجرایی اجراء نماید. ولی موظف است مصوبات مزبور را در اولین جلسه شورای مرکزی مطرح کند تا شورا نسبت به استمرار اجرای آن اتخاذ تصمیم نماید.

ماده 21) شورای مرکزی

شورای مرکزی مسئولیت رهبری، برنامه‌ریزی، نظارت بر امور حزب و تفسیر مواد مرامنامه و اساسنامه حزب را بر عهده دارد و در کلیه امور مربوط به حزب و فعالیت‌های حزبی مستقیما در برابر کنگره مسئول است.

ماده22)

تعداد اعضاء شورای مرکزی 30 نفر می‌باشد که به وسیله کنگره و از میان اعضای داوطلب حزب و با رای مخفی و اکثریت نسبی به مدت 2 سال انتخاب می‌شوند.

ماده23)

تعداد اعضاء ذخیره شورای مرکزی 15 نفر می‌باشد که از طریق کنگره و به ترتیب اکثریت آراء پس از 30 نفر اصلی انتخاب می‌شوند.

ماده24)

چگونگی اداره جلسات شورای مرکزی و اعتبار مصوبات آن طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط شورا تهیهو تصویب خواهد شد.

ماده 25)

شورای مرکزی پس از تهیه و تصویب آیین‌نامه مزبور در نخستین جلسه از میان اعضاء دبیر کل حزب را انتخاب خواهد کرد. دبیر کل حزب، ریاست شورای مرکزی را نیز به عهده خواهد داشت.

ماده 26)

مسئولیت اداره امور شورای مرکزی به عهده دبیرکل و در غیابت وی به عهده دبیر اجرایی خواهد بود.

ماده27)

دبیر کل، معاونین خود را از میان اعضاء شورای مرکزی و یا اعضاء برجسته حزب انتخاب و پس از تایید شورای مرکزی منصوب می‌کند.

ماده 28)

شورای مرکزی دو هفته یکبار تشکیل جلسه خواهد داد. دبیر کل می‌تواند برحسب ضرورت جلسه فوق‌العاده شورا را تشکیل دهد.

ماده 29) دبیر کل حزب

دبیر کل حزب عالی‌ترین مقام اجرایی حزب است و مسوولیت اداره امور حزب، تهیه دستور جلسات شورای مرکزی، نظارت بر اجرای دقیق و کامل مصوبات کنگره و شورای مرکزی را بر عهده داشته و مسئولیت امور نمایندگان پارلمانی حزب، دفتر سیاسی، برنامه و بودجه، کمیته انضباطی و واحدهای مطالعات وسازماندهی و تشکیلات را به عهده خواهد داشت.

ماده30)

دبیر اجرایی زیرنظر دبیر کل حزب مسئولیت واحدهای اجرایی را به عهده خواهد داشت.

ماده31) کمیته انضباطی

به منظور دفاع از حقوق اعضاء حزب و رسیدگی به اتهامات و تخلفات اعضاء و مسئولین حزبی و حل اختلافات درون حزبی، کمیته انضباطی تشکیل می‌شود.

ماده32)

آیین نامه وظایف و اختیارات و نحوه انتخاب اعضای کمیته انضباطی به تصویب شورای مرکزی خواهد رسید.

ماده33)

در صورت عدم اجرای وظایف حزبی و یا تخلف از مرامنامه، اساسنامه و مقررات حزب بر اساس رای کمیته انضباطی، مجازات‌های حزبی در مورد اعضاء اعمال می‌شود. کمیته انضباطی تنها مرجع سلب عضویت افراد در حزب می‌باشد.

ماده34) کنگره یا مجمع عمومی

کنگره عالیترین مرجع سیاستگذاری و تصمیم‌گیری حزب است. انتخاب اعضاء و نحوه اداره جلسات کنگره واعتبار مصوبات آن بر اساس آیین‌نامه‌ای خواهد بود که به پیشنهاد شورای مرکزی، به تایید کنگره خواهد رسید.

ماده35)

کنگره هر دو سال یکبار تشکیل می‌شود و در صورت ضرورت به پیشنهاد اکثریت مطلق اعضاء و یا تصویب شورای مرکزی جلسه فوق‌العاده کنگره تشکیل خواهد شد.

ماده36)

جلسات کنگره در تهران تشکیل می‌شود مگر شورای مرکزی محل دیگری را تعیین نماید.

ماده37) وظایف کنگره

وظایف کنگره عبارتند از:
الف) تصویب مرامنامه، اساسنامه و تعیین خط مشیء حزب و آیین‌نامه‌های مربوط به تشکیل جلسات کنگرهو هرگونه اصلاح و یا تغییر آن.
ب) انتخاب اعضاء شورای مرکزی
ج) استماع گزارش عملکرد شورای مرکزی و هیئت اجرایی و تصویب سیاست‌های اجرایی.
د) بررسی و تصویب عملکرد و فعالیت‌های دو ساله حزب.
هـ) بررسی مواضع و ارائه دیدگاه‌های جدید به شورای مرکزی.

ماده38)

جلسات با حضور نیمی از اعضاء رسمیت می‌یابد و مصوبات آن با اکثریت مطلق آراء حاضران معتبر خواهد بود.

ماده39)

منابع مالی از محل حق عضویت اعضاء و اعطای هدایاء از افراد حقیقی و حقوقی در چارچوب قوانین ومقررات موضوعه و کمک‌های مردمی تامین می‌گردد.

ماده 40)

درآمد و هزینه‌های حزب در دفاتر قانونی ثبت و شرح بیلان آن تا پایان هر سال جهت بررسی به کمیسیون ماده 10 قانون احزاب ارائه می‌شود.

ماده 41)

هرگونه تغییری در مفاد اساسنامه و اعضای شورای مرکزی باید به کمیسیون ماده 10 قانون احزاب اعلام گردد.

ماده 42) نحوه انحلال

در صورتیکه اکثریت مطلق شورای مرکزی و یا (یک سوم) کل اعضاء حزب به طور کتبی تقاضای انحلال حزب را بنمایند این موضوع در مجمع عمومی فوق‌العاده به رای گذارده خواهد شد و در صورتیکه بیش از (دو سوم) اعضاء حاضر رای به انحلال بدهند حزب منحل خواهد شد.

ماده 43)

در صورت انحلال حزب، مجمع عمومی فوق‌العاده، هیئت تصفیه‌ای مرکب از 5 نفر از اعضای شورای مرکزی انتخاب خواهد کرد و این هیئت موظف خواهد بود پس از اداء دیون و وصول مطالبات و تهیه گزارش تصفیه، با نظر شورای مرکزی نسبت به واگذاری اموال و املاک به یکی از مراکز آموزشی یا پژوهشی و یا موسسات خیریه عام‌المنفعه اقدام نماید.

ماده44)

این اساسنامه در 44 ماده و یک تبصره در تاریخ 10/4/1381 به تصویب رسید.